Verschillende koolsoorten om zelf te kweken

Met zijn karakteristieke bladnerven onderscheidt savooikool zich goed van de andere koolsoorten in de tuin. Daarnaast valt de kool op met een diameter van ongeveer 20 tot 30 cm. Je moet dus voldoende ruimte voorzien in het groentebed. Het mooie is dat je niet zo veel savooikool tegelijk hoeft te planten, want afhankelijk van het ras kan je savooikool in alle vier de seizoenen telen. Voordat je zaden kiest, moet je bij de kwekerij informeren om welke variëteit het gaat.

Je moet in ieder geval voldoende tijd plannen tussen het tijdstip van zaaien en oogsten, want savooikool is niet bepaald een "turbogroente". Vroege variëteiten kunnen in maart of april voorgezaaid worden en mogen dan in mei of juni naar de moestuin verhuizen - daar hebben ze een zonnige tot half-schaduwrijke locatie nodig. De bladeren van de soorten die in het voorjaar zijn geplant, zijn relatief licht en niet zo stevig als die van de wintersavooi. Het duurt ongeveer 5 tot 6 maanden tot de kool is volgroeid, dus in de herfst kan je oogsten. Herfst- en wintersavooi kan vanaf juli in de moestuin worden gezaaid. Bij slecht winterweer moet je echter wat meer tijd inplannen : de periode tussen zaaien en oogsten bij wintersavooi kan tot 9 maanden duren. Dat betekent dat je dus pas in het daaropvolgende voorjaar kan oogsten. 

Als je de teelt vakkundig inplant, kan je het hele jaar door in de tuin savooikool oogsten en je gezin zo voorzien van vitamines, calcium, zink, ijzer en foliumzuur. Heb je geen zin in klassieke koolrollen of stoofschotels? Kijk dan eens naar de Indiase of Aziatische keuken : met kerrie, kikkererwten, zure room en tuinkers smaken de koolbladeren net zo lekker als in Aziatische roerbakgerechten met rijst of als een vurige Thaise curry.

In tegenstelling tot zijn collega's zijn spruitjes behoorlijk ruimtebesparend in de moestuin. De planten worden ruim een halve meter hoog, maar je kan de spruiten in trossen oogsten - en dat zelfs over meerdere weken. Spruitjes kunnen het hele jaar door worden geoogst als je de teelt goed inplant. Je moet echter geduld hebben, want spruitjes hebben ongeveer 160 dagen nodig tot ze volgroeid zijn.

Je kan spruitjes in maart op een lichtrijke vensterbank kweken. In april of mei kunnen de zaailingen dan naar de moestuin verhuizen. Met vroege variëteiten kan je zelfs in september je spruitjes oogsten, maar de meeste rijpen pas in november of december. De meeste soorten zijn zo winterhard dat je ze de hele winter kunt oogsten. Als je de zaden pas in juni of juli zaait, kan je doorgaan met oogsten tot in maart. Het is zelfs mogelijk om spruitjes in een grote pot op het balkon te kweken, zolang de plant het niet te warm krijgt.

Soufflé van spruitjes met aardappelen en veel kaas? Klinkt heerlijk, maar spruitjes kunnen ook op een andere manier bereid worden : als oosterse ovengroente in combinatie met abrikozen en ras el hanout creëren de kleine kolen een heel andere smaaksensatie. Hou je niet zo van exotisch, probeer dan eens een quiche met spruitjes, Bergkäse en walnoten of een rijstcurry met spruitjes.

Eindelijk een beetje kleur - rode kool brengt kleurrijke afwisseling in de keuken. De kool is niet zo winterhard als boerenkool of spruitjes, maar met een teeltduur van 3 tot 5 maanden is ze relatief snel rijp. Je kan kool binnenshuis voorzaaien vanaf februari of direct in het groentebed vanaf april. De vroeg aangeplante rode kool is meestal vanaf juli oogstrijp. Met het zaaien van latere rassen kan je tot mei of juni de tijd nemen en zo zorgen voor een verse aanvoer van rode kool tot november.

In tegenstelling tot de meeste andere koolsoorten is rode kool niet winterhard - de koppen kunnen dan openbarsten en taai en bitter worden. Wanneer de eerste nachtvorst dreigt, kan je de kolen het beste helemaal oogsten. Je kan de verwerkte rode kool bewaren in weckpotten zodat je niet alles in één keer in de keuken hoeft te verwerken. Als je niet van een stevige maaltijd houdt, kan je de knapperige blaadjes gewoon toevoegen aan een salade met linzen, fetakaas en walnoten. Rode kool zorgt ook voor een kleurrijke topping op pizza en flammkuchen - dit smaakt bijzonder lekker in combinatie met camembert.

Trouwens : in welke gerechten je rode kool ook gebruikt, als je wilt dat de bladeren hun rijke kleur behouden, kan je tijdens het koken een beetje citroensap toevoegen. Bovendien mag rode kool nooit langer worden gekookt dan nodig is om haar smaak, kleur en textuur te behouden.

Op zonnige tot half-schaduwrijke plekjes in de moestuin groeit bloemkool bijna in recordtempo. Je kan al 2 tot 3 maanden na het zaaien oogsten. Hiervoor heeft bloemkool vooral één ding heel hard nodig : water. De groente kan je daarom het beste in het voor- of najaar telen. In de lente kan je de bloemkoolzaden in april in de moestuin zaaien - als je wilt, kan je de planten in maart op een lichtrijke vensterbank bij ongeveer 20°C laten opgroeien. Als je wilt oogsten in de herfst, moet je zaaien in juli. Wat de kleur van de bloemkool betreft, heb je trouwens inspraak : bedek de kool enkele weken voor de oogst met haar eigen bladeren om de kop sneeuwwit te houden. Stel je je bloemkool daarentegen bloot aan de zon, dan kleurt de kop lichtgeel, groen of zelfs paars, afhankelijk van de variëteit. Smaakt net zo goed, maar brengt afwisseling en kleur op het bord, wat ons naadloos bij de bereiding brengt.

Omdat bloemkool veel water nodig heeft, bevatten de volledig gerijpte koppen ook heel veel water - en veel vitamines. Verkruimeld en gebakken zijn ze daarom een populair dieetalternatief voor rijst of couscous. Als cous-cousalternatief in een salade kan je bloemkool combineren met munt, cashewnoten en granaatappelpitjes. Maar bloemkool smaakt ook heerlijk in Aziatische roerbakgerechten met sojasaus en lente-uitjes. Bloemkool is ook niet weg te denken als klassieke soufflé met aardappelen, ham en kaas.

Boerenkool heeft haar stoffige imago bijna helemaal van zich afgeschud. Amerika loopt voorop : daar viert boerenkool al enkele jaren haar comeback als superfood en wordt de groente aangeboden in smoothies en salades. In feite heeft boerenkool veel voorsprong op haar soortgenoten wat voedingsstoffen betreft : naast veel vezels biedt de groente veel vitamine C en aanzienlijk meer vitamine B en E dan de meeste andere groenten. Boerenkool zit eveneens boordevol ijzer en calcium. Maar hoe kweek je deze supergroenten eigenlijk?

Boerenkool is 'Vader Vorst' onder de koolsoorten - ze kan zonder problemen temperaturen tot -10°C weerstaan. De jonge planten zijn natuurlijk niet zo robuust. Zaai boerenkool daarom pas vanaf half mei in de moestuin. Je kan dan tot juli zo vaak herzaaien als je zelf wilt. Het duurt meestal ongeveer 5 maanden tot de oogst, dus je kan oogsten van oktober tot januari. Als je nog eerder wilt oogsten, kan je de zaden vanaf maart op een lichtrijke vensterbank plaatsen zodat ze al een behoorlijk groeivoordeel hebben eens ze in mei naar de moestuin verhuizen. De oude regel dat boerenkool pas zijn volle aroma ontwikkelt nadat hij 's nachts de eerste nachtvorst heeft doorgemaakt, is niet helemaal waar. De meeste soorten waarvan je tegenwoordig zaden kan kopen, zijn zo veredeld dat ze ook zonder vorst hun bitterstoffen verliezen.

Koolrabi heeft ook goed nieuws voor ongeduldige koolliefhebbers : van zaaien tot oogsten hebben de groenten maar 3 tot 4 maanden nodig. Voorwaarde hiervoor is dat de groenten altijd voldoende water ter beschikking hebben. Bij het zaaien van koolrabi heb je de keuze : ofwel zet je de planten vanaf februari op een lichtrijke vensterbank bij een temperatuur van 15 tot 20°C, ofwel zaai je de groente vanaf half mei gewoon direct in het groentebed. Je kan dan doorzaaien tot half juli. De oogst van koolrabi kan dus worden verlengd tot november.

Koolrabi is rijk aan vitamine B, magnesium, calcium en ijzer. Maar niet alleen de knol zelf heeft veel te bieden voor je gezondheid. Ook de bladeren zijn eetbaar en bijzonder rijk aan voedingsstoffen. De kleine, lichtgroene blaadjes in het midden van de knol zitten boordevol smaak. Die kan je verwerken in salades of als garnituur van je koolrabischotel. Naaste klassieke soufflés in roomsaus kan je de knollen gebruiken als heerlijk alternatief voor aardappelfrietjes. Koolrabi kan je ook gemakkelijk opvullen met andere groenten en kaas of verwerken tot een verwarmende schuimroomsoep.

In vergelijking met veel andere koolsoorten is koolrabi heel goed te bewaren. De knollen blijven tot twee maanden vers als je ze verpakt in een vochtige doek of bewaart in de groentelade van de koelkast.

De naam zegt het niet, maar in feite behoren raapstelen tot de koolfamilie. Maar wat zijn raapstelen eigenlijk? De traditionele voorjaarsgroenten zijn in moderne keukens zo vergeten dat ze bijna nergens meer te vinden zijn in de supermarkt. Raapstelen zijn een vorm van meiraap, maar de fijne bladeren worden geoogst voordat de rapen zich ontwikkelen.

Raapstelen groeien buiten bij temperaturen vanaf 5°C en aangezien ze maar een teeltduur van 6 weken hebben, kan je de koolgroenten al in maart of april buiten zaaien. In februari kan je zelfs in de serre beginnen telen. Dit maakt de raapstelen een van de eerste groentesoorten die ons in het voorjaar van verse vitamines voorziet - en de bladeren bevatten er veel van! Door hun koudetolerantie zijn raapstelen natuurlijk ook geschikt voor teelt in de herfst. Daarnaast zijn ze een van de weinige minder veeleisende koolgroenten. Je kan ze dus gerust af en toe zaaien in het groentebed om lege ruimtes op te vullen.

Wat kan je eigenlijk maken met raapstelen? Als de bladeren een hoogte van ongeveer 15 cm hebben bereikt, kan je ze afknippen. Dankzij de mosterdolie die erin zit, zijn raapstelen erg aromatisch en smaken ze een beetje naar waterkers. Je kan raapstelen gestoomd gebruiken - zoals spinazie - of als smaakvol ingrediënt in stevige stoofschotels. Maar raapstelen zijn ook ideaal rauw in salades of als pittige topping voor ei-, noedel- of aardappelgerechten.