Basilicum

Basilicum (Ocimum basilicum), ook wel basilicumkruid of koningskruid genoemd, is een heerlijk kruid dat onder andere in de Italiaanse en Griekse keuken terug te vinden is. Meestal denkt men aan de klassieke basilicumsoorten met hun sappige, groene bladeren zoals 'Genovese' of 'Baristo® Grande'. De afzonderlijke soorten kunnen in verschillende gedaantes voorkomen : er zijn variëteiten die een kaneelachtige geur verspreiden, vandaar hun naam 'kaneelbasilicum'. Andere soorten inspireren met een meer citroenachtige geur (citroenbasilicum). Nog andere soorten vallen op door hun donkerrode bladeren. Je merkt het : de keuze is groot!

Welke basilicumsoort je ook kiest : voor de warmteminnende plant zoek je best een zonnig, lichtrijk en warm plekje uit. Als de plant op deze locatie ook nog eens beschut is tegen regen en wind, dan wordt ze nog blijer! Een overdekt balkon of terras zijn bijvoorbeeld heerlijke plekken om je basilicum aan te planten. Je kan basilicum direct in het bed of in een leuke kruidenpot aanplanten. Het voordeel van kweken in een pot is dat de vorstgevoelige plant gemakkelijker kan overwinteren omdat ze kan verplaatst worden naar een lichtrijke, vorstvrije ruimte.

Basilicum is helaas gevoelig voor vorst. Dit betekent dat de plant koude temperaturen niet goed kan verdragen en bij vriesweer zal afsterven. Het wordt kritisch bij temperaturen onder de 12°C. Als de temperaturen verder dalen, betekent dit vaak het einde van de plant. Daarom raden we je aan om basilicum te planten in mei na de late nachtvorst of in juni of juli.

Eenmaal je voor je basilicumplant het geschikte plekje hebt gevonden, kan je beginnen met aanplanten. Als de plant wordt aangeplant in vollegrond, werk je best een portie langdurig werkende meststof of compost in de bodem in zodat ze voldoende voedingsstoffen krijgt gedurende de eerste weken. Druk de grond na aanplanting goed aan en geef rondom de plant rijkelijk water. Dit zal de wortelontwikkeling bevorderen.

Als je basilicum in een pot wilt aanplanten, heb je een voldoende grote pot of bak nodig. Gebruik bijvoorbeeld een pot met een diameter van 15 tot 20 cm. Een kleine tip : hoe groter de pot, hoe minder vaak je de plant in de zomer water hoeft te geven. De grond zal namelijk minder snel uitdrogen. Voorzie ook minimaal één drainagegat onderaan de pot zodat overtollig water gemakkelijk kan weglopen. Omdat basilicum beduidend meer honger heeft in vergelijking met andere kruiden en dus meer voedingsstoffen nodig heeft, kies je bij voorkeur voor een potgrond die reeds vermengd is met meststof of vermeng je de potgrond voor het aanplanten met een langdurig werkende meststof. Zo krijgt je basilicumplant de eerste weken voldoende voedingsstoffen.

Basilicum is niet alleen een hongerige plant, ze is ook vaak blij met wat drinken. Vooral op warme zomerdagen is het handig om dagelijks de vochtigheid van de grond te controleren. Als de grond nog vochtig is, kan je de gieter laten staan. Als de bodem echter droog of zelfs kruimelig aanvoelt, dan heeft je basilicum water nodig. Geef bij voorkeur 's morgens vroeg of 's avonds water door aan de voet van de plant te gieten, niet over de bladeren. Natte bladeren vormen namelijk de ideale omgeving voor schimmelziekten. Bij planten in potten kan je ook water geven via de onderzetter. Het niet geabsorbeerde water kan je na enkele minuten weggieten.

Vanwege de hoge voedingsbehoefte geef je je basilicum in de zomer best regelmatig meststof. Hiervoor zijn vooral vloeibare organische meststoffen geschikt. Deze worden eenvoudigweg om de één tot twee weken aan het gietwater toegevoegd.

Als het gaat om het oogsten van basilicum : niet aarzelen! Hoewel het misschien verleidelijk is om de grote, aromatische bladeren van de plant één voor één te plukken, moet je steeds 2/3 van de stengel inclusief de bladeren oogsten. In de keuken kan je dan de blaadjes van de stengel plukken. Gebruik bij het oogsten een scherp mes of een schaar - dit is zo goed als een kleine snoeibeurt voor de plant. Knip of snijd net boven een bladpaar. Zo bevorder je een bossige groei omdat nu meer stengels kunnen worden gevormd. Als je regelmatig oogst, kan je je verheugen op een vitale plant waarvan je de blaadjes het ganse jaar door kan oogsten!

Door regelmatig te oogsten, kan de bloeitijd van basilicum vertragen. De bloeiperiode is echter geen reden om te stoppen met oogsten! Want ook al smaken de bladeren vaak niet zo intens als voorheen omdat er veel energie naar de bloemvorming gaat : de bloemetjes van je basilicumplant zijn ook eetbaar! Omdat ze er ook nog eens heel mooi uitzien, zijn ze ideaal voor het decoreren van desserts, salades of andere gerechten! De zelfgemaakte kruidenboter ziet er bijzonder mooi uit dankzij de delicate bloesems en de salade versierd met basilicumbloemetjes is een echte blikvanger op barbecuefeestjes! Vergeet ook niet dat de nectar en stuifmeel veel bijen aantrekt.

Met een basilicumplantje op de vensterbank of in de tuin heb je tijdens het koken altijd verse, aromatische kruiden binnen handbereik. Als je ondanks de vele heerlijke recepten toch verse basilicum over hebt, zijn er verschillende manieren om die te bewaren!

1. Basilicum drogen

Droog de basilicum door de stengels ondersteboven op een donkere plaats te hangen. Na ongeveer twee weken kan je de bladeren verkruimelen en vermengen met zout of kruiden.

2. Basilicumolie of -azijn maken

Je kan de basilicum ook enkele weken in azijn of olie laten weken en omtoveren tot een heerlijke basilicumpesto of een zelfgemaakte basilicumazijn voor je salades. Kruidenazijn of een geurige kruidenolie zijn ook leuke cadeaus voor hobbykoks!

Een vraag die tuinliefhebbers zich vaak stellen eenmaal de zomer op zijn einde loopt is : is basilicum winterhard? Helaas is het antwoord hierop nee. Alleen al om deze reden wordt basilicum in onze contreien vaak als eenjarige plant gekweekt. Basilicum kan echter wel overwinteren als de juiste omstandigheden worden gecreëerd.

Als je je basilicum wilt laten overwinteren, moet je de plant uitgraven en in een geschikte pot aanplanten. Als je plant al in een pot is aangeplant, dan is deze stap logischerwijze overbodig. Basilicum voelt zich thuis in een lichtrijke ruimte met minder zonlicht, bij een temperatuur van 17 tot 21°C. Omdat de zon in onze contreien ook in de winter aan kracht verliest en soms nauwelijks te zien is, heeft basilicum - ook al staat de plant dicht bij het raam - minder water nodig. Ook hier raden we je aan om regelmatig de vochtigheid van de grond te controleren.

Wil je je basilicum vermeerderen? Dit is gemakkelijk via stekken! Snijd een gezonde stengel zonder bloesems van ongeveer 7 tot 10 cm af. Plaats het mes direct onder een bladknop en pluk vervolgens een paar blaadjes van het onderste gedeelte. Nu kan je de vers gesneden stengel in een glas water plaatsen. Op een warme, zonnige vensterbank voelen de stekken zich comfortabel. Zodra de eerste witte wortels verschijnen, kan je de plant in een pot met zaai- en stekgrond planten.