Geranium (Pelargonium)

Geraniums behoren tot de populairste zomerbloemen. In een bloemperk of in een pot : deze leuke planten zien er overal goed uit en zorgen met hun kleurrijke bloemen voor een goed humeur.

Wat wij traditioneel in onze tuin of op ons balkon planten onder de naam "geraniums" zijn botanisch gezien eigenlijk pelargoniums. Dit betekent dat ze niet tot het geraniumgeslacht behoren, maar tot het geslacht 'Pelargonium'. Maar als geraniums eigenlijk pelargoniums zijn, bestaan er dan wel geraniums? Het antwoord op deze vraag is : ja. De botanische geranium is echter beter bekend onder de naam ooievaarsbek. De ooievaarsbek behoort tot het geraniumgeslacht.

Beide geslachten (geranium en pelargonium) omvatten ruim 250 verschillende soorten en behoren tot de plantenfamilie Geraniaceae.

Het overgrote deel van deze onderhoudsvriendelijke bloeiende planten komt uit het zuiden of het oosten van Afrika of uit Zuid-Australië. Geraniums zijn al tientallen jaren heel populair als perk- en als balkonplant in Midden- en Noord-Europa. Reeds in de 18e eeuw werden grote oranjerieën gebruikt om via massaveredeling aan de grote vraag te voldoen.

De meest populaire soorten in onze contreien zijn afkomstig uit het zuidwesten van Zuid-Afrika. Daar gedijen ze in een gebied waar in de zomer absolute droogte heerst, omdat de neerslag pas in de winter valt. Individuele soorten komen ook uit Anatolië, Nieuw-Zeeland, Iran en Irak.

De planten die in onze contreien in bloembakken of bloempotten worden aangeplant, groeien in hun land van oorsprong uit als huishoge struiken of als halfstruiken. Geraniums kenmerken zich door hun lange bloeiperiode. Bovendien zijn de planten meestal groenblijvend en meerjarig als ze vorstvrij worden overwinterd. Dit heeft ook fors bijgedragen aan hun populariteit in Europese tuinen en op balkons. Geraniums zijn beschikbaar met zowel open, halfgevulde als dubbele bloemen. Het kleurenpalet varieert van wit en roze tot oranje - er zijn ook tweekleurige bloemen.

De meeste geraniums die je in Europa kan vinden, zijn gebaseerd op de vier inheemse geraniumsoorten in Zuid-Afrika : de hanggeranium (Pelargonium peltatum), de wilde geranium (Pelargonium cucullatum), de dieprode geranium (Pelargonium inquinans) en de staande geranium (Pelargonium zonale).

De zogenaamde "puur originele" soorten tref je maar zelden aan. De meeste geraniums die in tuincentra en kwekerijen terug te vinden zijn, zijn pelargonium-hybriden. Dat wil zeggen rassen waarbij verschillende soorten met elkaar gekruist zijn.

Geraniums zijn heel veelzijdige planten en worden daarom op basis van hun kenmerken - groeiwijze, geur, bloei - in verschillende groepen onderverdeeld.

1. Hanggeranium (Pelargonium peltatum) : dit is een klassieker in bloembakken of hanging baskets. De takken kunnen tot 150 centimeter lang worden. Hanggeraniums worden ook onder de naam "Beierse geranium" of "Tiroolse geranium" verkocht omdat ze in die gebieden heel vaak als balkonbeplanting terug te vinden zijn.
2. Staande geranium : naast de hangende geraniums heb je ook staande geraniums (Pelargonium zonale). Die kunnen 30 tot 40 cm hoog worden.
3. Geurgeraniums : Citroen, chocolade, appel of cola - geurgeraniums verrassen ons met de meest uiteenlopende aroma's. Daarbij zijn het echter niet de bloemen, maar wel de bladeren die de geur verspreiden. Tot deze geraniumcategorie behoren onder meer ook geraniums die als anti-muggenplant worden verkocht. Ze verspreiden namelijk een geur die muggen niet aangenaam vinden. Als je dus enkele van deze planten op je balkon of terras plaatst, zal je van muggenvrije zomeravonden kunnen genieten.
4. Bladgeraniums : deze geraniums vallen op door hun bijzondere bladeren , terwijl de bloemen minder uitgesproken zijn.
5. Edele geraniums (Pelargonium x grandiflorum) : worden vaak als kamerplant gehouden. Robuuste variëteiten kunnen echter ook op het balkon of het terras worden geplaatst.
6. Interspecifieke geraniums : dit zijn kruisingen van hangende geraniums (Pelargonium peltatum) en staande geraniums (Pelargonium zonale). De nieuw gecreërde planten combineren de beste eigenschappen van beide soorten, nl. het robuuste en onderhoudsvriendelijke karakter. Bovendien groeien ze heel krachtig. Sommigen groeien meer hangend, anderen dan meer staand.

Geraniums zijn heel populaire zomerbloemen omwille van hun langdurige bloei. Helaas zijn ze niet zo bijenvriendelijk omdat ze weinig voedsel opleveren. Slechts enkele geurgeraniums produceren een beetje nectar. Als je bijen en andere pollenverzamelende insecten een plezier wilt doen, dan moet je kiezen voor pollen- en nectarrijke bloemen en kruiden zoals zonnebloemen, struikbasilicum of lavendel. Een mooi overzicht vind je in ons artikel "Bijenvriendelijke planten : 3 tips voor een kleurrijk bloemperk".

Opmerking : knaagdieren zoals konijnen of hazen moet je uit de buurt houden van je geraniums. De planten zijn namelijk giftig voor kleine dieren.

Eenmaal het 's nachts niet meer vriest, kan je je bloembakken opvullen met geraniums. Om toch zeker te zijn, raden we je aan om te wachten tot de IJsheiligen (midden mei). De zelf gekweekte of aangekochte geraniums moet je op 20 tot 30 cm van elkaar aanplanten. Gebruik hiervoor een specifieke potgrond die veel voedingsstoffen bevat.

Dankzij het enorme aanbod geraniums is er in principe voor elk plekje wel een geschikte geraniumsoort. De meeste geraniums geven de voorkeur aan een zonnig tot half-schaduwrijk plekje. Als ze te veel in de schaduw staan, zullen ze geen bloemen vormen en zal de groei stoppen.

Kies voor een voedingsrijke en doorlatende bodem. Zo ben je zeker van een gezonde en vitale wortelgroei. Een specifieke potgrond voor balkonplanten is ideaal. Dergelijk product heeft namelijk een luchtige structuur en is verrijkt met een meststof die je planten gedurende meerdere maanden voorziet van voedingsstoffen.

In principe kunnen geraniums zowel in potten als in de volle grond worden aangeplant. Vooral hanggeraniums zijn bijzonder geschikt voor hoge potten, bloembakken en hanging baskets. Toch kunnen alle soorten geraniums zonder problemen in potten worden gekweekt.

De grootte van de pot is afhankelijk van de gekozen soort : kleine geraniums die je op de plaatselijke markt kan kopen, passen in een standaard bloempot. Grotere soorten moeten worden aangeplant in een pot met een inhoud van minimaal 10L. Kies bij voorkeur een pot waarvan de bodem is voorzien van drainagegaten. Zo kan het overtollige water gemakkelijk weglopen.

Als je meerdere geraniums naast elkaar in de volle grond of in een bloembak wilt aanplanten, dan moet je een bepaalde plantafstand respecteren. Als de planten te dicht bij elkaar staan, zal de verspreiding van cryptogame ziekten worden bevorderd. Houd er bij de aanplanting rekening mee dat geraniums bij een goede verzorging heel snel groeien. Een plantafstand van 20 cm is ideaal, ook al lijkt dit in eerste instantie heel krap.

Geraniums zijn echte zomerbloemen. Ze kunnen gerust overleven als ze enkele dagen geen water krijgen. Teveel water kan zelfs meer schade aanrichten dan enkele dagen zonder water : door wateroverlast bestaat het risico op wortelrot. Bij geraniums, die voornamelijk in potten en bakken worden aangeplant, is dat vaak de oorzaak.

Om wortelrot te voorkomen, delen we graag volgende drie tips :

1. Pot/bak met afvoergaten : als de bodem van je pot of bak niet voorzien is van afvoergaten, zal het overtollige water niet kunnen weglopen maar in de pot blijven staan. Dit is ideaal voor rotbacteriën, maar niet zo goed voor je balkonplant.
2. Drainage in de pot : giet onderaan je pot of bak een laagje drainagemateriaal (vb. hydrokorrels of puimsteenkorrels). De korrels zullen ervoor zorgen dat het overtollige water gemakkelijker kan weglopen.
3. Begieten als de potgrond is opgedroogd : stop vóór het begieten eerst een vinger enkele centimeters diep in de potgrond. Zo kan je voelen hoe vochtig de grond nog is. Als deze nog vochtig aanvoelt, hoef je geen extra water te geven.

Hoeveel water en hoe vaak je water moet geven, hangt af van de grootte van de pot of de bak. Vooral in kleine bloembakken kan de potgrond op warme zomerdagen heel snel uitdrogen. Het is dus goed mogelijk dat je balkonplanten in droge, hete periodes dagelijks moeten water krijgen.

Net zoals petunia's en calibrachoa's behoren de geraniums tot de sterk terende perk- en balkonplanten. Om tijdens de zomer te kunnen genieten van een bloemrijke bloei, hebben ze voedingsstoffen nodig. Voeg daarom regelmatig een portie vloeibare meststof toe aan het gietwater. Kies voor een meststof die is aangepast aan de specifieke behoeften van de planten.

Als je je geranium wilt vermeerderen, wilt laten overwinteren of wilt aanmoedigen om te groeien, dan moet je snoeien :

1. Verwijder de uitgebloeide bloemen : als de bloemen zijn verdord of de scheuten zijn afgestorven, breek of knip ze dan af. Zo zien je planten er niet alleen mooier uit - je zal je geranium zo stimuleren om nieuwe scheuten en bloemen te vormen.
2. Snoei vóór overwintering : alvorens je je geraniums naar hun winterkwartier verhuist, moet je de planten fors terugsnoeien met een rozenschaar. Als enkel de houtige stam en enkele takken overblijven, dan kan de plant overwinteren bij temperaturen boven het vriespunt tot maximum 10°C.
3. Stekken nemen : als je je geranium wilt vermeerderen, dan kan je dit doen via stekken. Snijd enkele sterke en jonge takken van de plant, stop ze in een potgrond voor zaaien en stekken en houd de grond de eerste weken voldoende vochtig. Normaliter zullen de stekken zich zonder probleem verder ontwikkelen en heel snel uitgroeien tot een stevige plant.

Geraniums zijn heel robuuste planten die maar heel zelden ziek worden. Een te dichte beplanting in combinatie met een hoge luchtvochtigheid kan echter de ontwikkeling van schimmelziekten bevorderen, bijvoorbeeld geraniumroest of grijze schimmel.

De mooie planten worden heel zelden door bladluizen aangetast. Als je op zoek bent naar nuttige tips hierover, lees dan zeker ons artikel "Bladluizen bestrijden : 4 tips tegen bladluizen". Brandnetelgier, een natuurlijke grondstof, helpt in de eerste fase om de plant te versterken en ongedierte af te weren. Als de bladluizen hiermee niet worden verjaagd, kan je een biologisch bestrijdingsmiddel toepassen. 

Als de bladeren vraatschade vertonen, dan is de kans groot dat rupsen van de uilenvlinder aan het werk zijn. In Europa bestaan ongeveer 500 soorten van deze rupsen, in de hele wereld zelfs meer dan 20.000!