Egels in de tuin? Zo help je hen tijdens de herfst!

Onbeplante woonwijken met kiezeltuinen, steeds grotere industrieterreinen, monoculturen, conventionele landbouw die pesticiden en insecticiden gebruikt, een groeiend wegennetwerk en tot slot de klimaatverandering : ze maken het onze stekelige vriendjes al langere tijd niet gemakkelijk. In de herfst vinden ze minder voedsel en meestal geen geschikte schuilplaats die hen beschermt tegen roofdieren. Als ze een gezellig egelhuisje gevonden hebben, zullen ze door de warmere temperaturen vroeg uit hun winterslaap worden gehaald. Het grootste probleem is dat ze niet genoeg voedsel vinden waardoor ze kunnen verhongeren. Maar hoe kan je eigenlijk de stekelige tuinbewoners een duwtje in de rug geven?

Alles begint bij de aanleg van een egelvriendelijke tuin. De beste manier om voedsel en geschikte winterverblijven voor egels ter beschikking te stellen, is een natuurlijke tuin. Extra voedsel in de herfst is eigenlijk gewoon een pleister op de wonde. Om deze "wonde" in de eerste plaats te voorkomen, zorg je er best voor bij de beplanting of de aanleg van je tuin dat die zo natuurlijk mogelijk (en dus zo egelvriendelijk) mogelijk is ingericht. Ontdek hieronder onze tips :

Egels bewegen zich in een vrij grote perimeter. Ze kunnen in één nacht tot wel vijf kilometer afleggen. Ze zwerven daarbij meestal door verschillende tuinen op zoek naar voedsel. Om ervoor te zorgen dat de egel ook zijn weg naar jouw tuin (en ook uit jouw tuin) vindt, kan je op sommige plaatsen een opening onderaan de omheining vrijlaten zodat de egel hieronder door kan lopen.

Verwilderde hoekjes met dood hout, bladeren en onkruiden zijn heel gegeerd bij insecten, egels en andere tuinbewoners. Zelfs wanneer je de voorkeur geeft aan een geordende en mooi onderhouden siertuin, is er misschien wel ergens in de tuin een niet zichtbaar plekje (vb. achter de haag of in een hoekje van de tuin) waar wilde kruiden, grassen, mos en andere inheemse planten kunnen groeien. Vooral kleinere hoopjes bladeren, struikgewas en dood hout, die in de herfst gewoon onder de haag blijven liggen, zijn voor egels heerlijke toevluchtsoorden waar ze kunnen overwinteren.

Dit brengt ons naadloos bij het volgende punt. Heb je een zwembad in de tuin? Dan is een afdekzeil heel belangrijk om de egels te beschermen. Egels kunnen een tijdje zwemmen, maar als ze na een tijdje niet uit het water kunnen komen, zullen ze helaas verdrinken. Dek daarom je zwembad af, zeker 's nachts.

Stapels bladeren opruimen, hagen snoeien, de tuin omspitten, hout stapelen - dit alles doe je bij voorkeur vóór de winter of pas in het voorjaar zodat de egel niet uit zijn welverdiende winterslaap wordt gehaald. Omdat de kleine stekelige diertjes van november tot maart overwinteren, kan je de komende vijf maanden dus gewoon ontspannen met een kopje thee in de warme woonkamer zonder je al te veel zorgen te maken over de tuin.

Egels die hulp nodig hebben kan je aan verschillende zaken herkennen : ze strompelen door de tuin, ze zitten bedolven onder vliegen, ze hebben spleetoogjes of ingevallen oogjes, of ze liggen gewond aan de rand van de straat. Ook egels die zich overdag laten zien en zich vreemd gedragen, bijvoorbeeld door te wankelen of door op hun zij te gaan liggen, hebben jouw hulp nodig. Gewonde of zieke egels kan je naar een dierenarts of naar een opvangcentrum in jouw buurt brengen. Verweesde egelbaby's zijn ook afhankelijk van hulp. Je herkent ze aan het feit dat de stekelige diertjes enkele uren hulpeloos door je tuin ronddwalen op zoek naar de moeder. Ook hier kan een dierenarts of opvangcentrum hulp bieden!

Heb je in de tuin een licht ondervoede egel ontdekt, dan kan je die natuurlijk iets te eten geven. Gebruik daarvoor bij voorkeur een speciaal egelvoer of nat kattenvoer met hoog vleesgehalte. Melk, fruit of etensresten zijn totaal uit den boze.

Plaats het voer pas buiten als je de egel hebt opgemerkt en laat het vervolgens niet onbewaakt achter. Je wilt namelijk geen ongewenste bezoekers zoals ratten voederen. Gebruik bij voorkeur een voederhuisje met zwaaiklep - ratten houden namelijk niet van bewegende deurtjes. 

Helaas zijn naast ratten ook marters, katten of muizen blij met het egelvoer. Nadat de egel gegeten heeft, haal je het resterende voer terug naar binnen en maak je het voederbakje grondig schoon. Je merkt het : egels voederen is een nogal tijdrovende klus die niet mag worden onderschat. Als je niet precies weet hoe je de egel correct moet voederen of als je een ernstig ondervoede egel in de tuin hebt ontdekt, raden we je aan om je huisarts of een opvangcentrum te contacteren. De experts zullen je heel graag extra informatie en praktische tips geven.

Egels die niet ondervoed zijn, mogen ook niet gevoederd worden. In de natuur weten egels wanneer de voedertijd ten einde loopt en wanneer het tijd is voor hun winterslaap. Dit mag niet verward worden met bijvoeding. Bovendien kan zelfs hoogwaardig egelvoer de kwaliteit van wormen en insecten niet vervangen - zelfs als deze voor de egel misschien wat moeilijker te vinden zijn. Voor een jong dier is het natuurlijk handiger om elke dag een voederbak voor zijn snuitje te plaatsen. Maar op lange termijn zullen alleen degenen die hebben geleerd hun eigen voedsel te vinden, overleven. Het is daarom beter om de egels te ondersteunen met een bijna natuurlijke tuin die rijk is aan insecten en om ze alleen in uitzonderlijke gevallen te voederen, zoals bij jonge ondervoede egels.

Zoals eerder aangegeven genieten niet alleen egels maar ook ratten van rijkgevulde voederschalen. Als de populatie echter buitensporig is, worden ratten een grote overlast die zelfs voor onze stekelige tuinbewoners gevaarlijk kan zijn. Zo kan het gebeuren dat ratten de slapende egels in de winter opeten. Daarom moet je er absoluut zeker van zijn dat als je een ondervoede egel voedt, je alleen de egel voedt en dat er geen enkel ander dier baat bij heeft.

Als je last hebt van een rattenplaag en overweegt om rattenvergif in te zetten, gebruik het gif dan ook correct! Rattengif hoort bijvoorbeeld niet thuis in gaten in de grond of op composthopen. Gebruik steeds voorgedoseerde, afgesloten voederdozen die op twee rechtopstaande stenen of op een andere verhoging worden geplaatst. Ratten kunnen - in tegenstelling tot egels - springen om het lokaas te bereiken. Zo ben je zeker dat de egels niet vergiftigd worden. Als alternatief kan je vangkooien plaatsen om de ratten uit je tuin te houden.