Rododendron

In mei kunnen we eindelijk genieten van de langverwachte rododendronbloei, een echt hoogtepunt in de tuin. Met meer dan 1.000 verschillende soorten is de rododendron een van de meest diverse plantensoorten. De populaire bloeiende struik uit de heidefamilie (Ericaceae) maakt indruk met zijn kleurrijke, roosachtige bloemen. De naam ‘rododendron’ is afkomstig uit het oud-Grieks en betekent letterlijk ‘rozenboom’. Dankzij de donkergroene bladeren kan je de rest van het jaar van een mooie, groenblijvende struik genieten.

De soorten die in onze contreien vaak terug te vinden zijn, zijn afkomstig uit Oost-Aziatische wouden. Toch zijn ook enkele soorten bij ons inheems, zoals de Pontische rododendron. Inmiddels zijn voor de tuin heel wat varianten en hybriden verkrijgbaar. Vooral de lange, grootbloemige rododendronhybriden, die tot wel twee meter hoog kunnen worden, zijn heel populair. Denk maar aan de soorten ‘Abba’, ‘Carola’ en ‘Abraham Lincoln’ die indruk maken met hun betoverende, roze en violette bloemen maar ook met hun extreme robuustheid - zelfs ijzige winters kunnen ze probleemloos doorstaan. Ook de zogenaamde Yakushimanum-Hybriden (afkomstig van het Japanse eiland Yakushima), die heel compact groeien en heel goed bestand zijn tegen de zon, zijn ideaal voor aanplanting in de tuin.

Is je tuin niet zo groot en beschik je over niet zoveel plaats, dan kan je bewust voor kleinere rododendronsoorten kiezen, zoals dwergrododendrons. Deze worden maximaal 30 tot 45 centimeter groot en kunnen ook in een pot worden aangeplant.

Wist je trouwens dat azalea’s en rododendrons vroeger als twee verschillende geslachten werden beschouwd maar dat alle azaleasoorten in de 19^e eeuw botanisch werden toegewezen tot het geslacht van de rododendrons?

De meeste rododendrons bloeien van eind april tot half juni. Er bestaan echter ook enkele soorten die heel vroeg in het voorjaar bloeien. Bij de rododendron dauricum kunnen de roze tot paarse bloemen bij milde temperaturen zelfs al in december verschijnen. Dit is echter sterk afhankelijk van de weersomstandigheden : bij aanhoudende kou kan de bloei uitgesteld worden tot in het voorjaar. Ook de rododendron praecox zal je reeds in maart verwennen met zijn prachtige bloemen. Sommige hybriden, zoals de variëteit ‘Herbstfreude’, kunnen zelfs een tweede maal gaan bloeien in september en oktober. Als je verschillende soorten slim combineert, zal je dus het ganse jaar door kunnen genieten van prachtig bloeiende rododendrons.

Om zeker te zijn dat je rododendron zich optimaal kan ontwikkelen, zijn er wat betreft de bodemkwaliteit enkele aspecten waarmee je rekening moet houden :

• De rododendron is afkomstig uit bossen en koele berggebieden. Daardoor geeft de plant de voorkeur aan een kalkvrije en humusrijke bodem.
• Aangezien rododendrons behoren tot de zogenaamde zuurminnende planten, moet de bodem een zuurtegraad hebben van 4 tot 5,5. We raden je aan om bij de aanplanting in vollegrond een aangepaste bodemverbeteraar met de grond te vermengen.
• De grond moet los en waterdoorlatend zijn. Zware bodems zullen neigen tot wateroverlast en daar houden rododendrons helemaal niet van. De wortels wortelen namelijk niet zo diep en zullen in geval van wateroverlast niet genoeg zuurstof meer kunnen opnemen. Uiteindelijk zal de plant afsterven

Tot slot is de juiste locatie ook heel belangrijk : rododendrons houden van een koele, half-schaduwrijke, vochtige plek.

• Je kan de struik naast een schaduwrijke boom met een lichte kruin aanplanten, (vb. den).
• Combineer je rododendron met extra bodembedekkende vaste planten zoals gele dovenetels en varens. Deze planten houden de bodem vochtig en zullen de verspreiding van onkruiden tegengaan. Zo creëren ze een goed microklimaat.
• In principe kan je rododendrons goed combineren met andere houtachtige planten en vaste planten. Kies hiervoor planten die dezelfde eisen stellen wat betreft de standplaats. Houd zeker ook rekening met de pH-waarde van de bodem.
• Kies voor diepwortelende gewassen zodat ze niet gaan concurreren met je vlakwortelende rododendrons om water en voedingsstoffen.
• Je rododendrons zullen eveneens goed tot hun recht komen als ze worden gecombineerd met planten met lichtgekleurde bladeren of bloemen in verschillende kleuren zoals hosta’s, bergenia’s en hortensia’s. Zo creëer je voldoende afwisseling in de tuin.

In principe kan je rododendrons het hele jaar door als potplant aanplanten. Voor aanplanting in vollegrond zijn er twee voorkeursperiodes :

In het voorjaar (half april tot half mei) is het cruciaal dat er geen nachtvorst meer optreedt en dat de bodem, waarin de vers aangeplante rododendron staat, constant vochtig is. Op warme zomerdagen kan je twee maal per dag begieten.

Als je in de herfst (september tot half november) gaat aanplanten, moet je de rododendrons tijdig voor de eerste nachtvorst aanplanten zodat ze voldoende tijd krijgen om in te wortelen. Mocht het onvoldoende regenen tijdens de herfst, moet je regelmatig water geven.

1. Plaats de wortelkluit van je rododendron in een emmer water tot de kluit verzadigd is (tot er geen luchtbellen meer verschijnen).
2. Graaf een plantgat dat iets dieper is maar drie tot vier keer breder is dan de wortelkluit.
3. Vermeng de uitgegraven grond met een aangepaste bodemverbeteraar volgens de aanbevelingen op de verpakking. Zo creëer je de beste groeiomstandigheden.
4. Leg een drainagelaagje (vb. hydrokorrels) op de bodem van het plantgat om wateroverlast te voorkomen.
5. Plant je struik niet te diep - een rododendron is een zogenaamde vlakwortelende plant die niet diep inwortelt. Als je de plant te diep in de grond plaatst, kan er onvoldoende lucht tot bij de wortels komen.
6. Druk de grond vervolgens goed aan.

In principe kan je rododendrons ook in een pot aanplanten. Hiervoor zijn vooral compacte soorten geschikt. Het is echter heel belangrijk dat de bodem gelijkmatig vochtig is. Dit betekent dat je wateroverlast moet vermijden maar dat de kluit ook niet helemaal mag uitdrogen. Ook hier is een drainagelaag op de bodem van de pot aanbevolen.

Het is heel belangrijk dat rododendrons regelmatig water krijgen. Hun ondiepe wortels zijn echter gevoelig voor wateroverlast. Zeker in de eerste jaren na de aanplanting raden we je aan om regelmatig te begieten in tegenstelling tot stevig gewortelde exemplaren die enkel tijdens lange periodes van droogte extra water moeten krijgen.

Omdat rododendrons niet houden van kalk, begiet je de planten beter met regenwater of ontkalkt leidingwater. Geef bij voorkeur uitvoerig water met lange tussenpozen in plaats van dagelijks heel kort en spaarzaam te begieten. Slappe bloemen of gekrulde bladeren wijzen op een tekort aan water. Dit komt vaak voor in de zomer bij lange periodes van droogte en in de winter bij een bevroren grond.

Omdat rododendrons heel oppervlakkig inwortelen en hun voedingsstoffen niet uit de diepere bodemlagen kunnen halen, is het heel belangrijk om je rododendrons extra voedingsstoffen ter beschikking te stellen onder vorm van meststof. Bemest je rododendrons ongeveer vier weken voor de bloei (maart tot april) met een aangepaste meststof.

Een rododendron hoeft in principe niet gesnoeid te worden omdat de struik relatief langzaam groeit en ook nog eens lang in vorm blijft. Oude exemplaren of exemplaren die niet meer zo compact groeien, kan je probleemloos bijsnoeien. Rododendrons kunnen radicale snoeibeurten heel gemakkelijk verdragen.

Snoei alleen goed ingewortelde rododendrons zodat je zeker bent dat ze na de snoeibeurt terug zullen uitlopen. Omdat rododendrons direct na de bloei nieuwe bloemknoppen vormen, raden we je aan om je plant vóór de bloei (februari tot begin maart) of direct na de bloei (eind mei) te snoeien.

Opgelet : in sommige delen van het land is het verboden om planten te snoeien als daarin vogels aan het broeden zijn of als er het ganse jaar door een nest aanwezig is.

Als je je rododendron wilt vermeerderen, heb je verschillende opties. In boomkwekerijen worden de planten vermeerderd door enten en stekken, maar dit zijn eerder intensieve methodes die wel eens durven mislukken. Voor hobbytuiniers bestaat er een eenvoudigere methode, namelijk via afleggen.

Rododendrons vermeerderen via afleggers :

• Kies een geschikte scheut die zich dicht bij de grond bevindt. Voordat je de scheut in contact brengt met de bodem, moet je alle zijscheuten verwijderen. Maak in de scheut, iets onder een bladknop (op de plaats waar de scheut in de grond zal worden gedrukt en waar zich later wortels zullen vormen) een kleine insnede van een tiental centimeter met behulp van een scherp mes. Plaats de scheut vervolgens minstens 5 centimeter diep in de grond.
• Bevestig de scheut met een touw of een haak aan het bodemoppervlak of aan een stok.

Rododendrons vermeerderen via stekken :

• Knip met een scherpe, gereinigde schaar een stuk van ongeveer 10 centimeter lengte van het einde van een scheut, bij voorkeur net onder de basis van een blad.
• Plaats de stek in een bak of pot gevuld met een voedselarme potgrond.
• Houd de stek constant vochtig. Om een hoge luchtvochtigheid te bereiken kan je de pot eventueel afdekken met vershoudfolie.
• Plaats de stek op een warme locatie, bij een temperatuur tussen 15 en 20°C, maar vermijd direct zonlicht.
• Zodra de eerste wortels verschijnen, kan je de stek overpotten tot hij voldoende wortels gevormd heeft. Daarna kan het plantje worden verpot of aangeplant in de vollegrond.

In principe zijn de meeste rododendronsoorten winterhard. Per ras kan de winterhardheid echter verschillen. Zo bestaan er rassen die temperaturen tot -30°C kunnen verdragen, terwijl deze minimumtemperatuur bij andere rassen slechts -15°C bedraagt.

Vooral de combinatie van vorst, winterzon en wind vormt een heel groot gevaar. Dit leidt namelijk vaak tot watertekort en droogteschade. Veel groenblijvende soorten krullen hun bladeren bij vorst en droge wind om zich zo te beschermen tegen verdamping. Je rododendron in vollegrond kan je extra beschermen door hem af te dekken met fleece. Een laagje mulch op het bodemoppervlak zal voorkomen dat de ondiepe wortels doodvriezen. Rododendrons in potten kan je iets dichter bij de huismuur plaatsen. De pot kan je in jute of noppenfolie wikkelen om vorstschade aan de wortels te voorkomen. Geef je rododendron ook tijdens de winter voldoende water op voorwaarde dat de grond vorstvrij is.

In het begin van de herfst (augustus tot oktober) kan je je plant bemesten om haar zo meer weerstand te geven tegen de aankomende koude periode. Gebruik hier bij voorkeur een kaliumrijke meststof die de celwanden van de plant verstevigt en de heideplant zo voorbereidt op de winter.

Als je je rododendron met de grootste zorg hebt aangeplant maar de plant haar langverwachte bloemknoppen niet opent, is de teleurstelling ongetwijfeld heel groot. Hier zijn verschillende oorzaken mogelijk.

1. FOUTE STANDPLAATS : als de bodem te zanderig en te schraal is, zal je rododendron niet voldoende water en voedingsstoffen vinden. Je kan je zuurminnende plant in dat geval helpen door een aangepaste bodemverbeteraar met de bodem te vermengen of door de struik op een andere locatie aan te planten.
2. TE WEINIG LICHT : een rododendron houdt niet van een schaduwrijke locatie. Een plekje waar de plant zowel ’s morgens als ’s avonds van een portie direct zonlicht kan genieten, is ideaal.
3. TE WEINIG VOEDING : door een eenzijdige voeding krijgt je rododendron niet alle voedingsstoffen die hij nodig heeft om te kunnen bloeien. Gebruik daarom steeds een aangepaste meststof voor rododendrons die naast stikstof ook kalium en fosfaat bevat.
4. TE VROEG GESNOEID : door te vroeg in het voorjaar te snoeien, bestaat het gevaar dat de struik niet meer zal uitlopen. Een rododendron vormt zijn nieuwe bloemknoppen namelijk in het voorjaar direct na de bloei.
5. CICADEN : als je rododendron is aangetast door cicaden, zal de plant minder of zelfs niet bloeien. Meer informatie vind je verder in dit plantenportret.

Gele bladeren wijzen op een tekort aan voedingsstoffen. Als je rododendron in een kalkrijke bodem is aangeplant, zal de pH-waarde van de bodem automatisch stijgen. Zuurminnende planten zoals rododendrons kunnen bij een te hoge pH-waarde niet meer voldoende ijzer uit de bodem halen. Dit wordt ook wel ijzergebrek of chlorose genoemd. Om dit probleem op lange termijn tegen te gaan en de bodemkwaliteit te verbeteren, kan je de grond vermengen met een aangepast substraat. Begiet je rododendrons met kalkarm water.

Heb je je rododendron met heel veel liefde verzorgd maar vormt de plant onvolgroeide bladeren en geen kleurrijke bloemen, dan kan dit veroorzaakt zijn door schimmelziekten of plagen. Hieronder ontdek je de vier meest voorkomende plagen bij rododendrons :

1. BLADVLEKKENZIEKTE : als de bladeren van je rododendron bruine vlekken vertonen, is je plant aangetast door de bladvlekkenziekte. Als je de ziekte niet behandelt met een aangepast product, bestaat het gevaar dat alle bladeren afsterven en de groei van de plant wordt belemmerd.

2. RODODENDRONCICADE : zijn de knoppen van je rododendron zwart of bruin en verdroogd? Dan is dit vermoedelijk het werk van de rododendroncicade. Dit insect legt zijn eitjes in de bloemknoppen en draagt zo ook een schimmel over die ervoor zorgt dat de knoppen afsterven.

3. LAPSNUITKEVER : ook de lapsnuitkever is vaak terug te vinden op rododendrons. Hij vreet aan de bladeren en verstoort zo het optische aspect van de plant. De larven van de kever daarentegen tasten de wortels van de plant aan. In het ergste geval zal je rododendron afsterven. Hier kunnen aaltjes de oplossing bieden.

4. WITTE VLIEGJES : heb je talrijke gelige vlekjes en een kleverig laagje op de bladeren opgemerkt? Dan zijn witte vliegjes aan het werk. Deze kleine insecten en hun larven verschuilen zich voornamelijk op de onderzijde van de bladeren. Meer informatie vind je hier.