Bougainvillea

De bougainvillea is een klimplant die haar oorsprong vindt in Zuid-Amerika en via het Middellandse Zeegebied haar weg naar onze contreien heeft gevonden. De bougainvillea behoort tot de familie van de magische bloemen (Nyctaginaceae) en valt op door de levendige kleur van de schutbladen : deze schitteren meestal in prachtige paarse tinten, maar er bestaan ook enkele gele of oranje soorten. De bloem zelf is geel of wit en is heel erg klein. De bloemen staan meestal per drie samen en zijn omgeven door drie schutbladeren. 

Er bestaan heel wat verschillende soorten :

• De bekendste soorten zijn ongetwijfeld de Bougainvillea spectabilis en de Bougainvillea glabra.
• Daarnaast is de Bougainvillea x buttiana ook heel populair.
• De bougainvillea spectabilis is te herkennen aan de harige bladeren.
• De bougainvillea glabra is een haarloze variëteit en wordt daarom ook wel de kale bougainvillea genoemd. Hier groeien er enkel doornen aan de scheuten die de plant gebruikt om te klimmen.

Bijna geen enkele bloeiende plant groeit sneller dan de bougainvillea. De plant kan gemakkelijk een hoogte van 10 meter bereiken. In potten wordt de bougainvillea maximum 3 meter hoog. Met de juiste snoeitechniek kan de plant ook tot een hoogstam worden gecultiveerd. De bougainvillea is niet giftig en kan worden gekweekt in huizen met kinderen en huisdieren. Je hoeft enkel extra op te passen van de scherpe doornen.

Terwijl je in landen zoals Spanje of Portugal de weelderige bloei van de bougainvillea kan ontdekken op tuinmuren en huismuren, is dit in onze contreien niet mogelijk omwille van het regionale klimaat. De planten zijn namelijk heel vorstgevoelig en moeten in de winter tegen de kou worden beschermd. Meer informatie over de overwintering van de bougainvillea vind je onderaan dit artikel. In ons land staat de bougainvillea niet in de tuin, maar wel als potplant op het balkon of het terras. Op die manier kan de plant tijdens de winter gemakkelijk naar binnen worden verhuisd. Ook een plekje in de serre is het ganse jaar door geschikt - hier moet je wel voldoende ruimte inplannen, want de sierheester breidt zich snel uit.

Het is heel belangrijk dat je plant een warm en zonnig plekje krijgt. Heb je zo geen plekje ter beschikking? Dan kies je beter een andere plant uit. Als de plant niet genoeg zon krijgt, zal ze namelijk minder bloemen vormen en zullen de kleuren ook minder fel zijn. Zelfs in de halfschaduw is er een duidelijk verschil merkbaar. Bij ongunstige temperaturen kan het ook gebeuren dat de bladeren verkleuren of zelfs helemaal afvallen. De plant moet ook worden beschermd tegen regen en wind - een locatie tegen een huismuur is daarom ideaal.

De bloeiperiode van de klimstruik hangt vooral af van volgende factoren : voldoende licht, voldoende warmte, voldoende water en de juiste hoeveelheid voedingsstoffen. Omdat het in onze contreien niet zo warm is als in het thuisland van de bougainvillea, bloeit de tropische bloem soms pas in de late zomer. Afhankelijk van het weer kan je tot november genieten van de prachtige bloemen. Over het algemeen vallen de hoogtijdagen in ons land meestal tussen juni en oktober.

Bloeit je bougainvillea niet?

Controleer dan zeker de bovenstaande factoren. De standplaats kan te schaduwrijk zijn of misschien heeft je plant wel een extra portie meststof nodig. Ook een snoeibeurt kan helpen bij de ontwikkeling van bloemen. Een andere mogelijke oorzaak van een slechte ontwikkeling van je bougainvillea kan een te kleine pot zijn.

Als je een bougainvillea uit zaden wilt opkweken, dan is de lente de ideale periode. Hierbij raden we je aan om de zaden ongeveer 24 uur in een kom met water te laten weken voordat ze worden uitgezaaid. Dit zal de kieming vereenvoudigen. Plant de zaden ongevaar twee tot drie centimeter diep in een pot met potgrond. Zorg voor een goede afwatering aan de onderkant van de pot. Kies bij het zaaien voor een doorlatende potgrond voor mediterrane planten. Eenmaal de zaden zijn gezaaid, is het belangrijk dat de grond constant vochtig wordt gehouden en dat de zaden voldoende warmte en licht krijgen. Enkel zo zullen ze goed ontkiemen. Het is ook mogelijk om in de zomer te zaaien, maar dan kan het gebeuren dat de warme periodes niet lang genoeg meer zijn om de plant nog in hetzelfde jaar te doen bloeien.

Als je een opgekweekte bougainvillea hebt aangekocht, dan wordt de plant best zo snel mogelijk verpot. Een vochtregulerende pot uit klei of terracotta is hiervoor bijzonder geschikt om aan de hoge waterbehoefte van de plant te voldoen zonder wateroverlast of wortelrot te veroorzaken. Zorg dat de pot de juiste afmetingen heeft : als de pot te klein is, krijgt de plant onvoldoende voedingsstoffen en zal ze snel uitdrogen. Denk er ook aan om de klimplant te voorzien van een latwerk zodat ze gemakkelijk omhoog kan klimmen. Daarnaast moet je bougainvillea regelmatig worden verpot.

Een bougainvillea heeft veel water nodig, anders laat de plant snel haar bladeren vallen. Op warme zomerdagen kan het dus gebeuren dat je twee keer per dag water moet geven, idealiter vroeg in de morgen of in de late namiddag wanneer de zon minder krachtig is. De grond moet constant matig vochtig zijn. Om wateroverlast te voorkomen, moet je regelmatig het drainagegat onderaan de pot controleren. Door de drainagegaten te bedekken met een laagje hydrokorrels of met enkele potscherven, kan je vermijden dat de gaten verstoppen. Ook de keuze van het juiste materiaal voor de bloempot kan helpen : een pot uit klei of terracotta geeft overtollig water terug af. Zo wordt de vochtbalans beter geregeld.

Tijdens de rustfase in de winter kan je het aantal gietbeurten verminderen. Geef de plant net genoeg water om te voorkomen dat de grond uitdroogt.

Tijdens de vegetatieve fase is het heel belangrijk dat je plant continu voedingsstoffen ter beschikking heeft om zo prachtige bloemen te ontwikkelen en de sierlijkheid van je plant compleet tot haar recht te laten komen. Dit betekent dat je potplant van mei of juni tot eind augustus regelmatig een portie meststof moet krijgen - zeker om de twee weken. Gebruik bij voorkeur een meststof voor mediterrane planten. Vanaf half augustus hoef je niet meer te bemesten. Zo is de plant niet te bombastisch tijdens de overwintering.

Je bougainvillea moet ongeveer om de twee tot drie jaar worden verpot. De ideale periode hiervoor is in het voorjaar, wanneer de plant uit het winterverblijf wordt gehaald en buiten wordt geplaatst.

Het loont zeker de moeite om je bougainvillea te snoeien. Zo stimuleer je namelijk de vorming van nieuwe bloemen en verleng je de bloeiperiode. In de zomer kan je meerdere keren naar de snoeischaar  grijpen, omdat de bougainvillea in de vorm van schubben groeit. Als de plant niet wordt gesnoeid, zullen de bloemen steeds kleiner worden. Om dit te voorkomen, snoei je de plant eens de bloemblaadjes opdrogen als perkament. Snoei de nieuwe takken met groene schors tot de helft terug. Er zullen nieuwe takken worden gevormd die na ongeveer drie tot vier weken weer bloeien. Eens deze zijn uitgebloeid, kan je de procedure herhalen.

Als het je niet is gelukt om de plant tijdens de zomer regelmatig te snoeien, dan doe je er goed aan om je bougainvillea net vóór de overwintering te snoeien. Het is logischerwijze gemakkelijker om een compacte plant in huis een plekje te geven om te overwinteren dan een plant met heel brede scheuten. Daarnaast is een snoeibeurt goed voor de groei.

Vooral als je de klimplant tot een hoogstam wilt omvormen, moet je regelmatig snoeien. Idealiter doe je dit in het voorjaar, wanneer de plant terug buiten wordt geplaatst. Dan kunnen alle opgedroogde plantendelen worden verwijderd en kan de plant terug in de juiste vorm worden gesnoeid.

Een bougainvilla kan zowel vanuit niet-verhoute stekken als uit volwassen stekken vermeerderd worden. Hiervoor is echter een bodemtemperatuur van 30 tot 35°C nodig. Deze methode is dus eerder geschikt voor professionals.

Als hobbytuinier kan je proberen om je bougainvillea met behulp van uitlopers te vermeerderen. Hiervoor kan je in het voorjaar een uitloper van de moederplant buigen naar een aparte pot met stekgrond. Daarbij kan je de scheut met een metalen clip bevestigen zodat die in de grond blijft zitten of minstens contact heeft met de grond. Om de wortelvorming te bevorderen, kan je met behulp van een mes de scheut lichtjes insnijden op de plek waar de scheut het aardoppervlak raakt. Het enige wat je nu hoeft te doen, is de aarde vochtig houden. Zo zouden er in de herfst wortels moeten gevormd zijn. Op dat moment scheid je de stek van de moederplant en verhuis je die naar het winterverblijf.

1. Is een bougainvillea winterhard?

De exotische plant is - dankzij haar oorsprong - een tropisch klimaat gewoon. In haar thuisland (Zuid-Amerika) daalt de temperatuur zelden onder de 20°C, zelfs niet 's nachts. De bougainvillea is dus niet winterhard, maar wel extreem vorstgevoelig. Vanaf midden/eind oktober plaats je de plant bij voorkeur al binnen, zelfs als ze nog in bloei staat.

2. Kan mijn bougainvillea in huis overwinteren?

Ja. De plant verkiest duidelijk de woonkamer boven een koele kelder, garage of trappenhal. De locatie moet lichtrijk zijn, bij temperaturen van 10 tot 15°C. Ideaal is een wintertuin of een verwarmde serre. In de serre moet je er echter aan denken om de pot te beschermen tegen de koude ondergrond. De pot kan je bijvoorbeeld op een houten plank plaatsen. Als je geen serre hebt of geen plaats in de woonkamer hebt, dan kan je je bougainvillea in de trappenhal plaatsen en voor meer lichtinval zorgen met behulp van een daglichtlamp.

3. Na de overwintering : wanneer kan mijn bougainvillea terug naar buiten?

Alles hangt af van de temperaturen. Omwille van de hoge vorstgevoeligheid is het beter om niet te veel risico's te nemen en de plant liever nog enkele weken in het winterkwartier te laten staan. Uiterlijk half mei, na de IJsheiligen, zou het gevaar voor nachtvorst moeten zijn geweken en kan je je bougainvillea terug in de frisse lucht plaatsen. Zelfs als de plant haar bladeren in de winter heeft laten vallen, zal ze in het voorjaar terug schieten.

Af en toe worden bougainvillea's geplaagd door spintmijten of schildluizen. Vooral tijdens warme periodes en bij een gebrek aan water krijgt ongedierte vrij spel. Ook in de winter raden we je aan om je plant regelmatig te controleren omdat de droge en mogelijk hete verwarmingslucht ideaal is voor spintmijten. Over het algemeen is de plant echter redelijk goed bestand tegen ziekten en plagen.