Kerstroos

De kerstroos, die als wetenschappelijke naam ‘Helleborus niger’ heeft, komt oorspronkelijk uit de bergachtige gebieden in Europa, voornamelijk uit de Kalkalpen. De plant groeit op rotsachtige, kalkhoudende grond, vaak in lichtrijke bossen of aan de rand van een bos. De kerstroos dankt haar naam aan haar stervormige, helwitte bloemen, die tijdens de adventsperiode een mooie blikvanger vormen. In sommige gebieden wordt de plant ook ‘zwart nieskruid’ genoemd.

De termen “kerstroos” en “sneeuwroos” worden vaak als synoniem gebruikt, maar - als je echt correct wilt zijn - verwijzen ze naar verschillende soorten binnen het geslacht Helleborus. De planten verschillen niet qua standplaatsvoorkeur of verzorging, maar wel qua bloeiperiode en bloemkleur.

Kerstrozen (Helleborus niger) betoveren ons met hun witte bloemen aan de start van de advent. Sneeuwrozen zijn kruisingen van verschillende Helleborus-soorten. Ze worden daarom ook wel Helleborus-hybriden genoemd. De bloeiperiode van sneeuwrozen start later, meestal eind december, en loopt door tot in maart. De bloemkleuren kunnen variëren van wit of roze tot lichtgroen. In de lente worden sneeuwrozen vervangen door de kleurrijke lenterozen (Helleborus orientalis), die de start van de lente inluiden. Net als sneeuwrozen en kerstrozen behoren ook de lenterozen tot het Helleborus-geslacht en dus tot de boterbloemfamilie (Ranunculaceae).

Deze mooie vaste plant werd vroeger gezien als symbool voor zuiverheid en hoop. Er ontstonden heel wat legendes en mythes rond de kerstroos. In de Middeleeuwen geloofde men dat de kerstroos boze geesten kon verdrijven. Enkele honderden jaren geleden werd de bloem ook gebruikt als medicinale plant om allerlei ziektes te behandelen en werd daarom ook gebruikt in kloostertuinen. Je moet echter heel voorzichtig zijn met kerstrozen, want heel wat delen van de plant zijn giftig. Vooral de wortelstok bevat veel helleborine. Daarom raden we je aan om handschoenen te dragen als je de plant aanplant, verpot of verzorgt.

Om je tuin met kerstrozen op te fleuren, moet je de plant direct na de aankoop in oktober of november in je bloemperk aanplanten. Als de grond al bevroren is, kan je de plant eerst in een pot op het balkon of het terras plaatsen. Het daaropvolgende voorjaar, net na de bloei, kan je de kerstroos uitplanten. Bij strenge vorst in de winter kan je de kerstroos zelfs enkele weken binnenhuis houden. Hierbij is het echter belangrijk dat je een koel en lichtrijk plekje uitkiest.

Als je de winterbloeier niet in de tuin wilt aanplanten, kan je de plant direct in een bloempot of -bak op het terras of het balkon planten. Als de pot of de bak groot genoeg is, zal je meerdere jaren kunnen genieten van de prachtige bloemen.

Kerstrozen vormen zowel binnenshuis als in de tuin of op het balkon een echte blikvanger. Om zeker te zijn dat ze goed groeien en veel bloemen vormen, moet je een plekje uitkiezen dat in de zomer eerder schaduwrijk is en in de winter eerder zonnig is. Een plekje onder bladverliezende bomen of struiken is bijvoorbeeld ideaal. Daar krijgen ze voldoende licht in de winter en worden ze in de zomer door het dichte gebladerte van de bomen beschermd tegen de intense hitte en felle zonnestralen.

Plant je kerstroos in een doorlatende, eerder kalkhoudende en humusrijke bodem aan. Een zware, vochtige bodem die de neiging heeft om drassig te worden, moet je zoveel mogelijk vermijden. In dit geval is het beter om de plant in een grote pot aan te planten. Als je tuingrond vrij zuur is, kan je de grond vooraf vermengen met een portie kalkmeststof.

Kerstrozen zijn ideale potplanten en dus heel geschikt om je terras of balkon op te fleuren.

1. Kies voor pot die diep en groot genoeg is zodat de wortels van de plant voldoende ruimte hebben om te groeien. Een pot met een diameter van 25 cm is ideaal.
2. Omdat de mooie winterbloeier geen natte voeten verdraagt, moet de bodem van de pot voorzien zijn van afvoergaten. Bedek de bodem met een laagje hydrokorrels, vb. COMPO Bio Granuplant. Dit duurzame materiaal zal ervoor zorgen dat overtollig water gemakkelijk kan weglopen.
3. Vul de pot vervolgens op met een kwalitatieve potgrond die geschikt is voor bloeiende planten. Zo creëer je de beste basis voor een gezonde en sterke wortelgroei.
4. Plaats de plant in de potgrond. Let erop dat de plant niet te diep en niet te hoog zit. De plant moet tot aan de wortelhals geplant worden.
5. Vul de openingen rondom de plant om met potgrond en druk goed aan.
6. Geef rijkelijk water zodat de grond goed vochtig is.

Om ervoor te zorgen dat alles vlot verloopt bij de aanplanting van je kerstrozen in de tuin, hebben we de te volgen stappen netjes voor je opgelijst :

1. Kies een half-schaduwrijk plekje uit met een goed gedraineerde grond.
2. Graaf een plantgat dat dubbel zo groot is als de wortelkluit.
3. Vul het gat op met een kwalitatieve potgrond en een portie hydrokorrels en plaats de plant.
4. Vul de lege ruimtes verder op met potgrond en druk alles goed aan.
5. Geef vervolgens water om de inworteling te vergemakkelijk.

De groenblijvende planten hebben regelmatig water nodig, vooral tijdens langere periodes van droogte in de zomer. In de herfst kan je de gieter meestal gewoon laten staan omdat de regen voor voldoende water zorgt. Als je kerstroos onder een afdak staat, zal je wel moeten begieten. Stop vóór het begieten een vinger in de potgrond om te controleren of de grond reeds opgedroogd is. Pas dan moet je water geven. Ook in de winter moet je begieten - hier zal de vingertest je ook helpen.

Heb je hard, kalkhoudend water thuis? Dan kan je je kerstroos een heel speciale behandeling geven. De plant houdt namelijk van een kalkrijke bodem en zal heel blij zijn met een extra portie kalk in het gietwater.

Om elk jaar te kunnen genieten van de prachtige bloemen van de kerstroos, moet je de plant voorzien van voedingsstoffen. Hiervoor kan je organische meststof gebruiken zoals COMPO Bio Meststof Rozen & Bloeiende Planten. Als je de korrels in het voorjaar met de bodem vermengt, zal je plant de volgende 5 maanden alle belangrijke voedingsstoffen ontvangen die ze nodig heeft voor diepgroene bladeren en gezonde wortels.

In de herfst kan je de bloemvorming ondersteunen door een portie COMPO Vloeibare Meststof Complete aan het gietwater toe te voegen. Deze werkt direct en voorziet je plant van alle belangrijke voedingselementen (stikstof, fosfor en kalium), maar ook van sporenelementen zoals calcium en magnesium, die belangrijk zijn voor een rijke bloemvorming tijdens de winter.

Hoe je kerstrozen in de herfst correct bemest en of koffiegruis hiervoor geschikt is, ontdek je in ons artikel “Kan je kerstrozen met koffiegruis bemesten?”.

Kerstrozen zijn van nature winterhard en kunnen daarom gematigd koude winters gemakkelijk doorstaan. Als het gedurende meerdere dagen echter heel hard vriest (zonder sneeuw), zal het water in de grond bevriezen en kan er vorstuitdroging optreden. Dit betekent dat de plant water blijft verdampen in de heerlijke winterzon, maar geen vers vocht kan opnemen doordat het water in de grond bevroren is. Als er strenge vorst wordt voorspeld, raden we je aan om je plant af te dekken met sparrentakken of vliesdoek.

Als je kerstroos in een pot is aangeplant, moet je de pot zo dicht mogelijk tegen de huismuur zetten en extra inpakken met vliesdoek of noppenfolie. Door het beperkte volume grond zal de grond namelijk sneller uitdrogen bij vorst. Zodra de grond weer ontdooit, kan je de verzwakte kerstroos wat water geven. Het is beter om spaarzaam water te geven zodat de kerstroos niet te nat staat wanneer de volgende vorst dreigt. Zo voorkom je dat de pot gaat barsten.

Kerstrozen behoren niet tot de groep van planten die regelmatig moeten gesnoeid worden. Het volstaat als je de oude, verwelkte bladeren verwijdert. Als je dit doet, raden we je aan om handschoenen te dragen om huidirritatie te voorkomen.

Kerstrozen kan je heel gemakkelijk vermeerderen door de plant te delen. Idealiter doe je dit in het voorjaar, na de bloei. Graaf de plant voorzichtig uit en deel de wortelkluit met een scherp mes in meerdere delen. Let erop dat elk deel minstens 2 tot 3 takjes heeft. Vervolgens kan je elk deel apart in een pot aanplanten. Daarbij is het belangrijk dat je de planten goed water geeft zodat ze snel wortelen. De winterbloeiers hebben na het delen nog tijd nodig om zich te vestigen, maar ze zullen je later belonen met weelderige bloemen. Het gaat hierbij als het ware om een soort verjongingskuur.

De bloeiperiode van kerstrozen eindigt normaliter in januari, ten laatste in februari. Naar het einde toe zullen de bestoven bloemen vaak niet afvallen, maar eerst groen kleuren. Let er bij de aankoop van kerstrozen op dat ze nog geen groenige bloemen hebben gevormd - anders zou dit betekenen dat de bloeiperiode van de plant voorbij is en je dit jaar niet meer zal kunnen genieten van de prachtige bloemen.

Zelfs de winterharde kerstroos is helaas niet immuun voor ziekten en plagen. In de loop van het voorjaar kunnen de decoratieve bladeren zwarte vlekken vertonen. Het gaat hierbij om een schimmelziekte, namelijk de zwartevlekkenziekte. Bij een sterke aantasting is het niet ongewoon dat de bladeren geelkleuren en afsterven. Je moet de plant daarom in een vroeg stadium behandelen met een gepaste ziektebestrijder om de verdere verspreiding van de schimmelsporen tegen te houden.

Af en toe kan je kerstroos aangetast worden door bladluizen en slakken. Hier kan je een biologische insectenbestrijder of slakkenkorrels toepassen.