Gatenplant (Monstera)

Met haar grote, diepgroene en gedeeltelijk wit gevlekte bladeren behoort de Monstera tot een van de populairste kamerplanten. De schildvormige bladeren kunnen tot wel 50 centimeter groot worden. Bij vele soorten worden er eerst lichtgekleurde bladeren gevormd die na verloop van tijd donkerder worden om uiteindelijk een groene, glanzende kleur te krijgen. Typisch aan de Monstera zijn ongetwijfeld de gaten in de bladeren. Vandaar ook de bijnaam "gatenplant".

Als men spreekt over de Monstera, gaat het meestal over de populaire Monstera diliciosa. Deze kan nog eens verder worden onderverdeeld in verschillende soorten en variëteiten. Zo heb je niet alleen Monstera's met verschillende bladeren, maar ook met een verschillende groeivorm. Terwijl sommige Monstera-soorten liever dichter bij de grond blijven en stengels van 1 tot 2 meter hoog vormen, klimmen andere exemplaren met hun luchtwortels langs rekken omhoog. 

Dankzij hun mooie uiterlijk zijn Monstera's in heel wat woonkamers terug te vinden. En wat ook mooi meegenomen is : de planten zijn heel gemakkelijk in onderhoud!

De Monstera behoort tot de Araceae-familie. De plant is afkomstig van de Caribische eiland en tropische gebieden van Midden- en Zuid-Amerika. Daar slingert ze zich als een gigantische klimplant rond de bomen. Er zijn al meer dan 30 verschillende Monstera-soorten geïdentificeerd. Omdat jonge soorten vaak verschillen van de oude familieleden en er een grote variatie is binnen het ras, lopen de aantallen echter sterk uiteen. Sommige botanici spreken van 50 tot 60 verschillende soorten.

Wanneer men in het dagelijkse leven over een Monstera spreekt, bedoelt men niet het complete geslacht, maar wordt verwezen naar de Monstera Deliciosa. De term "Deliciosa" verwijst vermoedelijk naar het feit dat de vruchten van deze soort eetbaar zijn. Oudere kamerplanten ontwikkelen soms de bloemaren die typerend zijn voor planten uit de aroidfamilie. Deze zijn bedekt met een wit schutblad. Later worden hieruit vruchten gevormd.

Hoewel de meeste Monstera's terug te vinden zijn in tropische gebieden, hebben sommige soorten ook hun weg gevonden naar minder warme streken als kamerplant. Naast de Monstera deliciosa bestaat er ook een ondersoort met de botanische naam Monstera deliciosa var. borsigiana, een klimmende soort die aanzienlijk kleinere bladeren ontwikkelt. Daarnaast heb je de Monstera obliqua met sterk geperforeerde bladeren. Hierdoor krijgt de plant een wel heel opvallende uitstraling.

Afhankelijk van de variëteit kunnen de bladeren heel interessante patronen hebben met gele of witte vlekken. Eén van de bekendste soorten is ongetwijfeld de Monstera "variegata" die met zijn witte schakering een echte blikvanger vormt in de woonkamer. Daarnaast inspireert de Monstera "Aurea" met haar gele kleurkorrels.

De plant geeft de voorkeur aan een lichtrijk plekje zonder direct zonlicht. Als je een te donkere plek kiest, zullen de karakteristieke "spleten" in de bladeren minder goed uitkomen. De jonge bladeren zullen aanvankelijk hartvormig groeien zonder perforaties, die ze normaal later ontwikkelen. Verbleekte bladeren zijn meestal het gevolg van blootstelling aan sterk zonlicht. Een tip : gevlamde bladeren houden van veel licht terwijl Monstera's met donkergroene bladeren ook goed terecht komen met wat minder licht.

Een Monstera heeft een hoge luchtvochtigheid nodig, idealiter bij een kamertemperatuur van ongeveer 20°C. Tijdens de rustperiode (van oktober tot februari) mag het gerust wat koeler, maar mag de temperatuur niet onder de 15°C zakken.

Hoewel Monstera-bladeren regelmatig water nodig hebben, kunnen ze goed om met droogte. Vooral tijdens de winter wordt de waterbehoefte van de plant overschat. We raden je dan ook aan om pas water te geven als de bovenste laag aarde opgedroogd is. Tijdens de zomer kan de potgrond al na enkele dagen opgedroogd zijn, in de winter - als de plant niet direct naast de verwarming staat - kan dit 3 tot vijf weken duren. Elke plant moet afzonderlijk behandeld worden aangezien er heel veel verschillende factoren meespelen zoals de grootte van de bloempot, de stand van de zon, de potgrond en de kamertemperatuur.

Wateroverlast moet koste wat het kost vermeden worden. Het is heel belangrijk dat het overtollige water na een gietbeurt uit de onderzetter wordt weggegoten. Te vaak begieten is echter ook niet bevorderlijk voor de gezondheid van de plant. Als de plant gedurende lange periode in een vochtige periode vertoeft, gaan de bladeren rotten en kan de plant zelfs afsterven. Als je tijdig ingrijpt, kan je proberen de plant in een portie verse potgrond te verpotten. Rotte wortels moeten tijdens het verpotten verwijderd worden.

Omdat de Monstera houdt van een hoge luchtvochtigheid, zal de plant blij zijn als ze regelmatig met water wordt besproeid. Zeker tijdens de winter, wanneer de woonkamer wordt verwarmd, zal de plant jou hiervoor dankbaar zijn. Veeg de grotere bladeren één maal per week af met een vochtige doek. Gebruik hierbij bij voorkeur regenwater of gedestilleerd water op kamertemparatuur.

De Monstera heeft heel wat voedingsstoffen nodig om zich goed te kunnen ontwikkelen : stikstof zorgt voor de vegetatieve groei, kalium verstevigt de celwanden en ijzer en magnesium zorgen tot slot voor gezonde, diepgroene bladeren. Om de plant alle nodige voedingsstoffen te kunnen bieden, kan je tijdens de groeifase in de lente en de zomer 1 maal per week een portie vloeibare meststof voor kamerplanten aan het gietwater toevoegen. Een andere optie zijn meststofstaafjes die je eenvoudigweg in de potgrond stopt. Zij geven hun voedingsstoffen gedurende langere periode vrij.

Tip : als je merkt dat je Monstera sterke luchtwortels heeft ontwikkeld, dan heeft je plant vermoedelijk te weinig meststof gekregen. Met behulp van de luchtwortels zal de plant namelijk proberen om extra voedingsstoffen op te nemen. Ook gele bladeren en een trage groei wijzen op een tekort aan voedingsstoffen.

Kijk je ook uit naar de aankoop van een nieuwe Monstera? Voordat je een mooie sierpot voor de plant koopt, raden we je aan om in het tuincentrum te controleren of de wortels onderaan uit de drainagegaten groeien of dat de plant te groot lijkt voor de pot. Dit betekent dat de plant een nieuwe, grotere pot nodig heeft. Het is belangrijk dat de planten regelmatig verpot worden - zeker jonge planten - omdat ze erg snel groeien en voldoende ruimte nodig hebben voor hun wortels. 

Maar ook oudere planten moeten - afhankelijk van de groei - om de twee tot drie jaar worden verpot. Hierbij hoef je niet altijd een grotere pot te nemen. Vaak volstaat het wanneer de oude potgrond, die amper nog voedingsstoffen bevat, wordt vervangen door een portie verse potgrond. De ideale periode om te verpotten is het voorjaar, net voor de groeifase start.

Verpotten - zo ga je te werk :

1. Haal je Monstera voorzichtig uit de pot zonder de luchtwortels te beschadigen.
2. Kies een nieuwe pot met een iets grotere diameter dan de oude die bovendien voorzien is van drainagegaten.
3. Om wateroverlast te vermijden, is een goede drainage heel belangrijk. Bedek daarom de bodem van de pot met een laagje hydrokorrels.
4. Gebruik een voedingsrijke potgrond voor kamerplanten met een stabiele en doorlaatbare structuur.
5. Plaats de Monstera in de nieuwe pot en vul verder op met potgrond tot 2 centimeter onder de rand zodat het gietwater niet over de rand van de pot loopt.
6. Druk alles goed aan en geef aan de voet van de plant water. Dit maakt het je Monstera eenvoudiger om te groeien.

Nu kan je je Monstera in een mooie sierpot plaatsen. Je kan natuurlijk ook aan de slag met een bijpassende onderzetter. Zo zie je meteen of de plant al het water heeft opgebruikt en of er nog overtollig water uit de onderzetter moet worden weggegoten.

Bij een goede verzorging kan het al snel gebeuren dat je Monstera buitenproportioneel groeit. In dat geval kan je losse stengels afknippen. In principe kan je op elk moment snoeien. Een radikale snoeibeurt kan je het beste doen tijdens het verpotten in het voorjaar.

Wil je je prachtige Monstera vermeerderen? Dat kan in het voorjaar of tijdens de zomer. Er zijn twee manieren om een Monstera te vermeerderen. Bij kopstekken wordt het bovenste gedeelte van de plant in een glas water geplaatst om te wortelen. Bij stengelstekken gaat het om een stukje scheut (met een slapende knop) die je direct in de potgrond plaatst en die je laat ontkiemen.

In beide gevallen zijn voldoende warme temperaturen nodig. Bovendien moet je de stekken zo afknippen dat ze zo klein mogelijke bladeren en veel luchtwortels hebben.

Deze robuuste kamerplant wordt zelden aangevallen door ongedierte zoals schildluizen of spint. Qua verzorging is de Monstera meestal niet bijzonder veeleisend. Als de bladeren geel kleuren, dan staan de wortels te vochtig of heeft de plant onvoldoende voedingsstoffen. Bruine bladranden kunnen ontstaan als de plant op een te koele plaats of in een te natte omgeving staat. Als de bladeren niet de gekende perforaties hebben, kan dit wijzen op een te donkere standplaats of een tekort aan voedingsstoffen.