De vier vaakst voorkomende plagen bij orchideeën

Vier insecten die verlekkerd zijn op je orchideeën? Dat klinkt misschien wel dramatisch, maar het goede nieuws is dat ze heel veel gemeen hebben. Enerzijds maakt dit het gemakkelijker om het ongedierte te voorkomen, anderzijds kan je alle vier de plagen bestrijden met één en hetzelfde middel. Je hoeft dus geen expert te zijn om je geliefde orchideeën te beschermen. Maar hoe weet je nu eigenlijk welke plaag je planten aantast? We tonen jou hoe je wolluizen, spint, trips en schildluizen vroegtijdig kan herkennen.

Als je een mogelijke aantasting van wolluizen tijdig herkent, heb je misschien wel een belangrijke bijdrage geleverd aan de gezondheid van je orchideeën. In een geschikte omgeving kunnen de vrouwtjes namelijk honderden eitjes per week leggen. Vooral de jonge luizen zijn heel mobiel en migreren graag naar naburige kamerplanten. Zoals de naam al doet vermoeden, moet je zoeken naar het wasachtige stof (dat eruit ziet als wattenbolletjes of witte schimmel) dat de insecten afscheiden. Zoals bijna alle luizen scheiden wolluizen ook kleverige honingdauw uit. Dit kan je herkennen aan de glanzende spikkels op de bladeren van je orchidee.

Hoe duidelijk de sporen van wolluis hierboven ook zijn, ze zijn soms moeilijk te herkennen. Zowel de volwassen insecten als hun eitjes klauwen zich namelijk meestal vast in de openingen tussen de afzonderlijke bladlagen of aan de onderkant van de bladeren. Zodra je orchidee er wat zwakjes uitziet, controleer je je plant best heel regelmatig.

Hoewel er ook enkele soorten tripsen met vleugels bestaan, lopen de insecten meestal rond. Ze zijn erg actief en zijn meestal terug te vinden op de potgrond en rondom de pot (op de vensterbank). Toch zijn tripsen niet zo gemakkelijk te spotten omdat ze amper 1 tot 3 mm groot zijn. Met hun donkerbruine kleur zijn de volwassen insecten nog vrij goed te zien - althans in grotere groepen - maar ze zitten meestal aan de onderzijde van de bladeren of verschuilen zich tussen de bladoksels en takken. Eieren en larven zijn meestal lichtgroen of wit en liggen in de potgrond - ze zijn bijna onzichtbaar voor het blote oog.

Om een tripsaantasting bij orchideeën in een vroeg stadium te detecteren, is het beter om typische schadepatronen in de gaten te houden. Wanneer tripsen het weefsel van de orchideeënbladeren prikken, komt er lucht in de plantencellen. Hierdoor kleurt het bladoppervlak zilvergrijs. In het beginstadium van de besmetting zijn individuele, lichtgekleurde vlekken op de bladeren te zien ; bij een gevorderde besmetting kunnen complete bladeren zilverachtig kleuren. De zuigende werking van de tripsen is te herkennen aan de kleurloze, lichte delen van de orchideebloemen. Een besmetting met trips op orchideeën is ook vrij goed vast te stellen aan de hand van hun zwarte uitwerpselen - deze zijn zichtbaar in de vorm van kleine, zwarte druppeltjes.

Eenmaal een volwassen schildluis zich op een blad van je orchidee heeft vastgezet, zal het insect zich nog zelden bewegen. Je denkt waarschijnlijk dat het insect makkelijk te herkennen moet zijn. Echt niet, want naast hun traagheid hebben de schaalinsecten uitstekende camouflagevaardigheden waarmee ze zichzelf beschermen tegen vijanden. Ze zitten het liefst aan de onderzijde van de bladeren of diep in de bladplooien waar de bladeren uit de wortels komen. Bovendien lijken schildluizen met hun schilden op het eerste gezicht helemaal niet op insecten maar eerder op kleine bruine of grijze pokken.

Zoals gebruikelijk bij bladluissoorten laat ook de schildluis een duidelijk spoor achter. Zo kan de aantasting snel opgemerkt worden. Ook schildluizen scheiden kleverige honingdauw af. Om te voorkomen dat ze aan elkaar gaan kleven, gooien de insecten de afscheiding van zich weg. Bij een schildluisplaag zijn niet alleen de bladeren van de orchidee plakkerig en glanzend, maar ook de vensterbank rond de pot en soms zelfs de ruit.

Door hun kleine formaat hoef je geen tijd te verspillen aan het zoeken naar spintmijten op je orchideeën zonder vergrootglas. Het ongedierte is zelfs onder een vergrootglas moeilijk te vinden. Het liefst zitten ze aan de onderzijde van de bladeren en tussen de takken en bladoksels van de plant. Een duidelijk bewijs van de aanwezigheid van spintmijten op je orchideeën zijn de licht gespikkelde bladeren - het lijkt een gevlekt patroon van zilvergrijs en wit. Eenmaal de aantasting gevorderd is, worden de bladeren bruin en droog en sterven ze enige tijd later af.

Zoals de naam al doet vermoeden, verraden spintmijten hun aanwezigheid op orchideeën vooral met kleverige, witte spinnenwebben of beschimmelde pluisjes. De karakteristieke webben zitten echter vaak diep tussen de wortels van de bladeren. Zorg ervoor dat je bij de controle van je orchidee de bladeren uit elkaar duwt en alle delen van de plant van onderaf bekijkt om er zeker van te zijn dat er geen spintmijten verstopt zitten.

Is je orchidee aangetast door wolluizen, spintmijten, tripsen of schildluizen?

• Isoleer de aangetaste plant zo snel mogelijk van de rest van de kamerplanten voordat de plaag zich kan verspreiden. Idealiter is het wat koeler in de quarantaineruimte. Daar houden de insecten namelijk niet echt van.
• Gelukkig zijn de vier meest voorkomende plagen op orchideeën te bestrijden met biologische bestrijdingsmiddelen op basis van koolzaadolie. Ook producten op basis van pyrethrum laten je toe om snel van de bladzuigende insecten af te geraken. Daarbij is het vooral belangrijk om de onderzijde en de ruimte tussen de bladeren te behandelen.
• Omdat vooral de eitjes van de insecten in de potgrond terug te vinden zijn, is het belangrijk om ook dit deel met het bestrijdingsproduct te behandelen. Zo krijg je in ieder geval de insecten aan de oppervlakte. Daarna moeten de geïnfecteerde orchideeën verpot worden in een versie portie potgrond. Reinig de potten en het gebied rond de aangetaste plant grondig om te voorkomen dat ze zich opnieuw verspreiden.